Afgelopen zondag had ik een reünie met een aantal leerlingen van mijn oude basisschool. Veertig jaar had ik de meeste van mijn klas niet gezien. Mijn beste vriend, die in dezelfde klas zat, had ik de dag ervoor nog gezien en zie ik vrijwel wekelijks. Maar hoe zou het met de rest zijn?

Een veilige basis maar dan?

Best bijzonder dat je tot je 12^e doorbrengt met een vaste groep klasgenoten. Elke dag, zes jaar lang met dezelfde groep kinderen opgroeien. Samen het leven beginnen. Een leven waar na de lagere school steeds meer verwachtingen, eisen, twijfels en veranderingen bij komen. Veranderingen van buiten maar ook van binnen. Onze volwassen lijven stonden op ons te wachten. Wat zouden we krijgen/ worden? En hoe zouden we ons mentaal ontwikkelen?

Mijn vriend Paul was er net als ik al weken mee bezig en hoe dichter de datum naderde hoe minder zin hij kreeg. Voor hem was de lagere school en vooral de laatste twee jaar een hele andere ervaring dan de mijne. Op 11 jarige leeftijd overleed zijn vader.

Therapie in de jaren ‘70

Ik herinner me nog dat Paul weer terug kwam in de klas na een paar dagen. We wisten dat zijn vader was overleden maar hoe we daar mee om moesten gaan of hoe we Paul het beste konden begeleiden had niemand ons verteld. Doen alsof er niets gebeurd was, leek het beste voor zowel Paul als voor de klas. Maar Paul z’n wereld lag op zijn kop natuurlijk. Hij had geen vader meer, zijn moeder was in paniek.

Als therapievorm moest Paul gaan praten met een therapeut achter een groot zwaar bureau. Voor Paul voelde het alsof hij na moest blijven. Geen fijne setting om als bijna tiener je hart te luchten. Dus hij hield zijn mond stijf en mocht na twee sessies stoppen.

Hopelijk gaan scholen nu beter om met dit soort zaken en wordt de klas en de leerling ondersteunt op een veilige en toegankelijke manier.

Wat voor lijf krijg ik?

Zo begon voor Paul het decennium 10-20. Een vreselijke start waarin hij probeerde overeind te blijven en zich ook nog verantwoordelijk voelde voor zijn moeders geluk. Na enkele jaren begon zijn volwassen lichaam zich te presenteren. Hij werd vroeg kaal. Tenminste op zijn hoofd. Op zijn lichaam ontplofte overal haargroei. Hij werd wat obese en moest aan de bril. Voor die bril schaamde hij zich dus die ging niet op waardoor hij op de eerste dag naar de middelbare school te laat uit de bus stapte.

Paul krabbelde langzaam op maar nu terugkijkend was hij duidelijk: “mijn tienerjaren waren niet leuk!”

Paultje, Paultje

Toen we aankwamen op de reünie locatie zagen de anderen hem al van een afstand en riepen hem zoals ze hem toen riepen: “Paultje, Paultje!” Ik was het vergeten maar blijkbaar was hij op de lagere school een klein jochie. Iedereen die hem al die tijd niet had gezien, zag Paultje weer aankomen. Voor Paul was het een directe koppeling aan die periode.

De rest van de reünie was Paul wat stiller dan normaal en later hebben we het uitgebreid besproken. Gelukkig kunnen we dit nu. Praten over wat ons bezighoudt.

In eerste instantie wilde Paul nooit meer naar een reünie maar inmiddels heeft deze dag hem heel veel opgeleverd. Hij is trots op wat hij nu is en kijkt met compassie en koestering terug naar dat jochie wat op een moeizame manier aan het volwassen leven moest beginnen.

Op naar de volgende reünie!

Stefan van Rossum

Wat is aromatherapie?

Essentiële oliën worden al duizenden jaren en in vele culturen gebruikt. De Chinezen waren ruim 2000 jaar voor onze jaartelling al bekend met de helende en heilzame werking van deze oliën voor lichaam en geest. De oude Egyptenaren gebruikten de oliën vooral in de cosmetische toepassingen. Aromatherapie anno nu is afgeleid van de kruidengeneeskunde. Essentiële olie wordt gewonnen uit zuiver plantaardig materiaal. De planten en bloemen komen uit de hele wereld en worden in het land van herkomst verwerkt. Sommige oliën zijn zeer kostbaar, dit hangt samen met de hoeveelheid en beschikbaarheid van het plantenmateriaal wat nodig is om een olie te produceren.

Sinds het einde van de vorige eeuw doet men pogingen essentiële oliën op chemische wijze te imiteren. Qua geur is men hier aardig in geslaagd, maar de geneeskrachtige werking van de essentiële oliën kan niet gereproduceerd worden. Dit komt omdat de meeste zuivere essentiële oliën opgebouwd zijn uit honderden stoffen. Deze stoffen bepalen samen de unieke werking van de olie op zowel fysiek als emotioneel niveau.

De geschiedenis

De term “Aromatherapie” is voor het eerst in 1928 gebruikt door de Franse apotheker René Maurice Gattefossé. Hij duidt aromatherapie als volgt: “Het gebruik van essentiële oliën, afkomstig uit aromatische planten, om ziekten te behandelen en gezondheid en welzijn te bevorderen.” Anno nu definiëren wij aromatherapie als… het gecontroleerd gebruik van essentiële oliën, afkomstig uit aromatische planten, tot behoud en bevordering van lichamelijk, geestelijk, spiritueel en sociaal welzijn van mens, dier en plant.

Het woord aromatherapie kan gesplitst worden in 2 delen: aroma en therapie. Therapie; het werken volgens een bepaald behandelplan, systematisch, met een bepaald doel ter ondersteuning van de totale mens (lichaam, ziel en geest). Aroma’s; uit de natuur gehaald plantenmateriaal verkregen door water of stoomdestillatie, persing, extractie, enfleurage.

Aromatherapie in 5 hoofdgebieden

1. De eenvoudige aromatherapie, hierbij kunnen de aromatische oliën op allerlei manieren ingezet worden: via aromalampjes, in bad, bij massages, bij eerste hulp en behandeling van kleine kwaaltjes. De eenvoudige aromatherapie is de traditionele toepassing van huismiddeltjes die van generatie op generatie werden doorgegeven. Huismiddeltjes kunnen als aanvulling op medische behandelingen worden gebruikt. Ze zijn heel geschikt als preventief middel en bevorderen de algemene gezondheid.

2. De cosmetische aromatherapie, op steeds meer opleidingen voor schoonheidsverzorging wordt aromatherapie als specialisatie aangeboden. Hier valt veel winst te behalen bij specifieke huidproblemen omdat een product op maat kan worden samengesteld.

3. Psycho-aromatherapie; hiermee wordt bedoeld het inzetten van essentiële oliën voor psychotherapeutisch gebruik of ter ondersteuning van psychische processen waar een mens gedurende zijn leven doorheen moet. Via het inzetten van essentiële oliën kunnen stemmingen en emoties beïnvloed worden. Ze bevorderen bijvoorbeeld ontspanning of werken juist stimulerend. De effecten worden vaak door inhalatie bereikt.

4. Aroma therapeutische massage. De massage met essentiële oliën heeft allerlei gunstige werkingen en is een van de belangrijkste toepassingen van professionele aromatherapeuten die in het alternatieve circuit werkzaam zijn. De aromatherapie massage is door Margerite Maury ontwikkeld en gericht op ontstressen, ontslakken en bevorderen van de doorbloeding en lymfestroom. Naast de massagetechnieken is kennis van de essentiële oliën belangrijk.

5. Medische aromatherapie. Tot de medische aromatherapie behoort het systematisch gebruik van essentiële oliën voor behandeling van medisch vastgestelde aandoeningen. Er zijn verschillende behandelmethoden, waaronder het inwendig gebruik van essentiële oliën. In Nederland is de beroepsgroep van aromatherapeuten hier terughoudend in, ook al omdat de dosering van groot belang is. De manier waarop de oliën aangeboden worden, meestal in flesjes, is niet geschikt voor inname omdat men al gauw teveel binnen krijgt. Andere manieren zijn pakkingen, eventueel met leem, en op maat gemaakte producten afhankelijk van de klacht

Deze blog is geschreven door Jessy Jansen. Jessy heeft een holistische praktijk in Havelte in Drenthe. “Als kind was ik vaak in de natuur te vinden. Ik had al vroeg een diep bewustzijn dat alles met elkaar verbonden is. Ik ervaarde en beleefde de schoonheid van de natuur en de kracht ervan. Helende kracht. Puur en schoon. Het bewustzijn dat voor alles een tijd en plaats is en het besef dat het één niet zonder het ander kan bestaan. Als mens zijn wij een deel van dit geheel.” Aldus Jessy.

De rol van de meridianen bij fascia

De Chinezen hebben de meridianen, een energiekanaalstelsel, de afgelopen vierduizend jaar uitvoerig beschreven en een plek gegeven binnen de Chinese geneeswijze. Op basis van hun beschrijving ontstond de complexe en holistische behandelmethode waarbij lichaam, geest en ziel als een geheel wordt gezien. De behandelmethode zorgt ervoor dat het probleem bij de kern kan worden behandeld. Meridianen zijn niet zichtbaar, maar liggen als een soort energetische waterlijnen of rivieren in het lichaam volgens een bepaald patroon.
Door de meridianen stoomt de energie (Qi) als water en voorziet daarmee het hele lichaam, inclusief alle organen, van energie. Het is van groot belang dat de energie blijft stromen om het weefsel te voorzien van levensstoffen en om deze gehydrateerd te houden. In het lichaam zijn twaalf meridianen, waarvan er tien verbonden zijn aan een orgaan en twee die ieder een stuurfunctie hebben. Deze meridianen liggen ongeveer drie tot tien millimeter onder de huid. Daar waar ze meer aan de oppervlakte komen bevinden zich de acupunctuurpunten. De meridianen vormen een netwerk van Qi en verbinden daarmee alle delen van het lichaam met elkaar. Iedere meridiaan is verbonden met een specifiek orgaansysteem en op die wijze besturen ze alle lichaamsfuncties.

Verstopte meridianen

Indien een meridiaan verstopt raakt, moet de Qi (het water) een andere weg vinden of zal deze stoppen met stromen. Hierdoor ontstaat er een blokkade en disbalans. Door deze blokkade kunnen we op fysiek, mentaal en geestelijk niveau klachten ervaren. Meridiaan gerichte therapieën zijn in de Westerse wereld inmiddels doorgedrongen, zelfs tot in ziekenhuizen. Acupunctuur is de bekendste vorm en richt zich op de ‘draaikolken’ in de meridiaan. Deze meridiaan punten zijn elektromagnetisch en goed meetbaar. Het zijn concentraties in de meridianen. Voorheen werd gedacht dat deze meridiaan punten zich langs de zenuwbanen bevinden, echter recentelijk hebben wetenschappers ontdekt dat de acupunctuur meridianen deel uitmaken van de extracellulaire matrix.

De extracellulaire matrix is dezelfde als beschreven in de fascia. Wetenschapper Thomas Meyers heeft ontdekt dat ook de fascia volgens vaste netwerk patronen door het lichaam lopen en alles met elkaar verbinden. Er zijn geen 600 losse spieren maar één groot fascia netwerk met 600 compartimenten. Door middel van sectie heeft Thomas Meyers deze fasciale netwerken onderzocht en is tot de conclusie gekomen dat er zich ongeveer dertien myofasciale (myo is het Latijnse woord voor spieren) krachtlijnen in het lichaam zijn die passen bij patronen van krachtsoverdracht en tensegrity (spanningssamenhang). Uit verder onderzoek is gebleken dat deze dertien lijnen grotendeels overeenkomen met de meridianen uit de Chinese geneeswijze . Zoals de afbeelding hieronder laat zien blijkt bijvoorbeeld dat de Myofasciale superficial back line meridiaan vrijwel hetzelfde verloop heeft als de Lever meridiaan.

Acupunctuur

Uit onderzoek van fasciawetenschapper Helene Langevin blijkt dat als je een naald in de huid inbrengt, dat de fibroblasten (de werkpaarden voor het stevig houden van de huid) van de fascia zich om de naald heen draaien en deze ‘vasthouden’. Als je de naald uit de huid trekt, kun je daarom weerstand voelen. Ook in de omgeving van de naald reageren de fibroblasten. Met een echo is dat goed te zien. Het weefsel ontspand en het stofje ATP komt vrij. Dit stofje zorg voor energie in de fasciacellen en wordt ‘aangeleverd’ door de mitochondriën (de energiefabrieken van een cel).

Na jaren van onderzoek is nu, onder anderen door de wetenschapper Robert Schleip, aangetoond dat Fascia zich kan samentrekken onafhankelijk van spierweefsel. Daarnaast is er ook aangetoond dat Fascia ook reageert op chemische boodschappers zoals angst en emotionele stress. De fascia spanning wordt beïnvloed door het autonome zenuwstelsel. Een innerlijke rust vermindert onze lichaamsspanning, maar stress kan de spanning van onze fascia juist weer verhogen. Fascia vormt hiermee de verbinding tussen lichaam en psyche.

Om de fysieke en mentale effecten van trauma in het lichaam weer te geven, kun je de fascia in het lichaam eenvoudig voorstellen als een spinnenweb. Als je aan een van de draden van het spinnenweb trekt, verandert het web langs alle spanningslijnen van vorm. Ditzelfde gebeurt in de fascia. Als er een beperking of beschadiging optreedt heeft dit effect op alle spanningslijnen in het lichaam en verstoort het de balans in andere lichaamsdelen. Dit komt door tensegriteit in ons lichaam.

Tensegrity model

Het tensegrity model op de afbeelding laat zien hoe de fascia en andere interne structuren reageren op druk en trekkrachten en dus ook hoe de fascia reageert als iemand een blessure oploopt. Wanneer je bij het model op een van de staven duwt, dan vervormt het model direct. De staven representeren de botten. De botten worden, in de driedimensionale vorm van het lichaam, bij elkaar gehouden door de elastische koorden. De elastische koorden zijn de spieren en fascia.
Het model laat zien dat er geen groot trauma ontstaat op het punt van de grootste compressie, maar dat de kracht zich verspreidt over het gehele model en zich concentreert op het zwakste punt. Dit is in het lichaam waar men de pijn of disfunctie ervaart.

Zoals hierboven beschreven wordt kan emotionele stress de spanning van onze fascia verhogen. Bij deze fysieke of mentale spanning, blokkeert de stroom en wordt de fascia stijver en “verkleefder”. We spreken dan van fasciale verkleefdheid. Een normaal functionerend lichaam is in staat om blokkades zelf te helen, te herstellen. Denk maar aan het herstel van een schram of een klein wondje: na een week is er al bijna niets meer van te zien. Het lichaam heeft het zelf hersteld. Als het trauma echter heel groot is, of er zijn een aantal fysieke of emotionele trauma´s vlak achter elkaar, dan heeft het lichaam veel meer moeite om zelf te herstellen. Hier ontstaat dan een blokkade in de energetische stroom. Het lichaam probeert het zo goed mogelijk op te lossen, maar het lukt niet helemaal, met fasciale verklevingen als gevolg.

Zoals eerder beschreven ontstaan de verklevingen of ontstekingen niet alleen door fysieke oorzaken (bijvoorbeeld trauma, verkeerde belasting, operaties en dergelijke) of door chemische oorzaken (bijvoorbeeld voedingsstoornissen, hormonale invloeden en dergelijke). Maar ook onverwerkte emoties kunnen zich vastzetten in de fascia. Het weefsel verdikt zich, waardoor de elasticiteit vermindert en tenslotte verloren gaat. De fascia vormt als het ware een harnas om de spier waardoor deze niet meer vrij kan bewegen.
Door deze verklevingen kunnen de fascielagen niet meer langs elkaar glijden. Op het omliggende weefsel wordt dan een grote trekkracht uitgeoefend die zelfs zo sterk kan worden dat de patiënt zich niet meer kan ontspannen. Restricties van de fascia kunnen pijnlijk zijn en veel stijfheidsklachten geven.

Deze blog is geschreven door Mathilde Vlotman. Ze heeft haar eigen praktijk en geeft de volgende Cursussen en module bij Esoterra:

• Fascia en emoties
• Cursus fascia cupping
• Cursus triggerpoints

Je kunt hier een ook webinar met haar zien over fascia.

Wat is etherische olie?

In de literatuur worden een aantal benamingen gebruikt voor aroma’s: etherische olie of essentiële olie. Aroma verwijst naar het geurende aspect, je kunt het ruiken. Etherische olie geeft aan dat de olie makkelijk vervliegt en essentiële olie verwijst naar het belang voor de plant: opslagplaats van energie, drager van informatie, regelaar van de temperatuur, beschermer tegen bacteriën en schimmels. Als geurende ziel, als essentie van de plant is de essentiële olie de drager van alle eigenschappen en het helende karakter van de plant. De essentiële olie is een vluchtige stof die als product van de fotosynthese in de plant ontstaat. Ze worden niet alleen gebruikt omdat ze lekker ruiken, maar ook omdat het zeer werkzame stoffen zijn.

Essentiele oliën

De essentiële of etherische olie kan gewonnen worden uit bloemen, wortels en wortelstokken, bladeren, kruiden en takken, hout, schors, mos, hars, gom en balsem, vruchten en schillen, zaden en pitten. De essentiële oliën van eucalyptus en teatree komen voor in de oliehoudende holtes net onder het bladoppervlak, rozenolie wordt gedestilleerd uit bloemblaadjes en kruidnagel uit de gedroogde bloemknopjes. Bij marjolein worden de bloeiende bloemtoppen gebruikt, net als bij lavendel, terwijl bij de productie van duizendblad de gehele plant wordt gedestilleerd. De jeneverbesstruik levert zowel essentiële olie uit de bessen als uit de takken. De sinaasappelboom geeft neroli uit de bloesem, sinaasappelolie uit de schil van de vrucht en Petit grain uit de bladeren, dus drie verschillende oliën! Wierook en mirre worden gewonnen uit hars van de struik. Deze olie is dan ook wat minder vloeibaar.

Goden vereren

Al eeuwenlang gebruiken volkeren planten om zich te verzorgen en om hun Goden te vereren. Het werken met essentiële oliën is al sinds eeuwen bekend en staat in deze tijd in een hernieuwde belangstelling. Aromatherapie is een levende en groeiende vorm van therapie met haar blik vooruit gericht op de totale gezondheid en welbevinden van het individu, zowel fysiek, emotioneel als spiritueel. Steeds meer mensen kiezen voor een eigen gezonde manier van leven en zijn gericht op welbevinden. Het streven van aromatherapie is aanvullend aan reguliere en complementaire zorgmogelijkheden.

Geschiedenis van etherische olie

De geschiedenis van de etherische olie is onlosmakelijke verbonden aan die van de mensheid. Al in de prehistorie wist de mens dat hij de smaak van voedsel kon veraangenamen door hout en hars te verbranden. Men verzamelde planten en vruchten, niet alleen om te eten, maar ook voor andere doeleinden. Ze ontdekten dat verbranden van takjes en twijgjes voor een verandering van sfeer zorgde, ze voelden zich soms slaperig en ontspannen of soms juist opgepept. De geschiedenis van de essentiële oliën begint in het Oosten. In China, India, Perzië en Egypte werden de eerste primitieve vormen van destillatie toegepast.

Rond 980 was er een jonge arts, Avicenna, die voor het eerst zo’n 800 planten en hun uitwerking op het organisme beschreef. Veel van die beschreven kruiden komen uit het Oosten. Hij ontdekte een behandeling voor gebroken ledematen, manipulatie van ruggengraatsafwijkingen en beschreef diverse massagetechnieken. Zijn medische encyclopedie was tot ver in de 17e eeuw bij veel universiteiten in gebruik. Tevens was hij de eerste die de rozenolie destilleerde. De uitvinding van de gekoelde spiraal, een doorbraak in de kunst van het destilleren, wordt ook aan hem toegeschreven.

Europa

Rond de 12e eeuw waren de aroma’s uit Arabië, meegenomen door de kruisvaarders, door heel Europa bekend. Geleidelijk aan begonnen de Europeanen te experimenteren met hun eigen inheemse kruiden, als lavendel, rozemarijn en salie. Venetië werd de parfum hoofdstad.

De kruiden werden niet alleen om hun geneeskrachtige werking ingezet, maar ook als reukwater, daar er van hygiëne weinig sprake was. Alles werd geparfumeerd, pruiken, handschoenen, kleding, enzovoort. Tijdens de 18e eeuw kreeg het Franse hof van Lodewijk XV de bijnaam: het geparfumeerde hof. Uit deze periode stamt ook de “eau de Cologne”, een reukwater wat ook nu nog verkrijgbaar is! Eén van de bestanddelen is de bergamot olie.

Bij een pestepidemie liep men door de straten met een pomander, een metalen bol waarin kruiden werden gebrand. Door de aroma’s die vrijkwamen werd de lucht gezuiverd van ziektekiemen.

Grasse werd het grootste productiecentrum van plantaardige grondstoffen en was met name bekend om de verbouw van jasmijn, rozen en sinaasappelbomen. De stad stond indirect al lange tijd in verband met de parfumerie dankzij de looierijen en het beroep handschoenparfumeur, dat langzaam veranderde in parfumeur. In 1724 namen de parfumeurs de eerste moderne alambiek (een destilleertoestel) in gebruik, waarna de specialisatie van Grasse definitief gevestigd was.

Organische chemie

De 19e eeuw is het tijdperk van de industriële revolutie en de opkomst van de organische chemie. Deze bood onderzoekers de mogelijkheid geurmoleculen te isoleren, de verschillende bestanddelen te identificeren en ze specifiek namen te geven, zoals geraniol, pineen en cineol. Organische chemie legde de basis voor de ontwikkeling van synthetische tegenhangers van de essentiële oliën en de groei van de moderne geneesmiddelenindustrie. Kruidengeneeskunde en aromatische geneesmiddelen verloren hun geloofwaardigheid. In het midden van de 20e eeuw was de rol van de essentiële oliën bijna geheel teruggebracht tot het gebruik van parfums, cosmetica en voedingsmiddelen.

Deze blog is geschreven door Jessy Jansen. Jessy heeft een holistische praktijk in Havelte in Drenthe. “Als kind was ik vaak in de natuur te vinden. Ik had al vroeg een diep bewustzijn dat alles met elkaar verbonden is. Ik ervaarde en beleefde de schoonheid van de natuur en de kracht ervan. Helende kracht. Puur en schoon. Het bewustzijn dat voor alles een tijd en plaats is en het besef dat het een niet zonder het ander kan bestaan. Als mens zijn wij een deel van dit geheel.” Aldus Jessy.

Hoofdmassage kan grondend werken

Hoofdmassage en spreekwoorden: het hoofd koel houden, het hoofd erbij houden, ergens een hard hoofd in hebben, een plaat voor je kop hebben, hoofd- en bijzaken scheiden, niet op je achterhoofd gevallen zijn, het hoofd van de school, jezelf voor je kop slaan. Er zijn voor geen enkel lichaamsdeel zoveel spreekwoorden als voor het hoofd. Logisch wellicht, het hoofd is het centrum van ons bestaan. We proeven, ruiken, zien, horen en denken ermee. In de huidige maatschappij zijn er hele volksstammen die de rest van het lichaam eigenlijk niet nodig hebben. Het hoofd is dan ook een ideale plek om te masseren. Naast dat er ontzettend veel spieren en zenuwuiteinden op je hoofd zitten, kunnen er ook veel spanningen ophopen.

Het hoofd met al haar indrukken masseren kan leiden tot een snelle en diepe ontspanning. Hoofdmassage is net als lichaamsmassage in het algemeen al duizenden jaren oud. Binnen onze huidige leefstijl (mobiele telefoons, autorijden, reclame, veel mensen, drukke baan, etcetera) met al haar duizenden indrukken is de hoofdmassage echter nog weldadiger geworden. Uit oude geschriften van medici bleek dat er voor de 19e eeuw geen melding werd gemaakt van hoofdpijn. Hoofdpijn bestond vroeger gewoonweg niet!! Behalve als je een bijl in je hoofd kreeg uiteraard (niet alles van vroeger was beter).

Hersenen blijven malen

Het menselijk lichaam kan je zien als een boom met de wortels in het hoofd. De volledige controle van de lichaamsfuncties (hersenen/centrale zenuwstelsel/hormonen) wordt gereguleerd door de hersenen. Dus de zorg en de behandeling die je geeft aan het hoofd heeft zijn uitwerking op alle delen van het lichaam, zoals een boom die het water met zijn voedingsstoffen tot zich neemt via de wortels en deze zo verspreid naar de takken en bladeren. Hoofdmassage vitaliseert geest en lichaam. Het verhoogt de stroom van hersenvocht (cerebro-spinale vloeistof) en balanceert de hypofyse (de dirigent van het hormonale orkest) en pijnappelklier (ook wel zetel van de ziel genoemd, derde oog en 6e chakra). De stress van het dagelijkse leven beïnvloedt de geest en deze mentale stress is van invloed op onze fysieke gezondheid. Het is dus een niet te onderschatten behandeling die een grote positieve invloed heeft op het reduceren van stress en stress gerelateerde klachten.

Voordelen van hoofdmassage

De voordelen van het krijgen van een hoofdmassage zijn:

• Verbetert de toevoer van verse zuurstof naar de hersenen
• Ontspant het zenuwstelsel en elimineert de vermoeidheid als gevolg van mentale spanning en druk
• Verbetert de circulatie van het vitale hersen- en ruggenmergvocht
• Verlaagt productie van cortisol en adrenaline
• Verhoogd de afscheiding van groeihormonen en enzymen, die noodzakelijk zijn voor de groei en ontwikkeling van de hersencellen
• Vertraagd haaruitval en vroegtijdig kaal en grijs worden
• Verhoogt serotonine productie, depressieve mensen hebben laag serotonine gehalte
• Verhoogt de weerstand
• Ontspant en is zeer weldadig

Deze tekst is geschreven door Bertine van Dijk. Bertine leert je in de cursus hoofdmassage en indiase hoofdmassage de lekkerste technieken.

Wat is Triggerpoint Therapie?

Niets is er voor mij fascinerender dan Fascia. Het ingenieuze netwerk van bindweefsel draden dat alles in het lichaam met elkaar verbindt en de start is van de uitgroei tot verschillende organen, pezen en spieren. Dat prachtige verbindende weefsel wat ook een duidelijke relatie heeft met onze emoties. Dit weefsel wat kan verzachten onder liefdevolle aanraking en kan verharden tot knopen / triggerpoints, als er spanning en stress, op welke manier dan ook, plaats vindt. Hoe mooi is het dat wij als therapeuten en masseurs dit weefsel kunnen manipuleren en losmaken (2-daagse Cursus Triggerpoints) en daarmee ook de geest, indien gewenst, meer kunnen ontspannen.

In het fasciale netwerk kunnen triggerpoints ontstaan. Deze vervelende “knopen” kunnen naast lokale pijn ook uitstraling geven in een heel gebied en de oorzaak zijn van een groot aantal klachten. Door middel van triggerpoint therapie, eventueel gecombineerd met een andere massage techniek, kunnen we de triggerpoints elimineren. Het mooie van deze techniek vind ik dat de cliënt hiermee ook tools krijgt voor een zelfbehandeling en daarmee dus zelf ook bijdraagt aan het opheffen van de klacht. Self-empowerment.

Liefdevol in contact

Het werken met de Fascia is voor mij een mooie en liefdevolle manier om contact te maken met mensen en om iemand vitaal en gezond te krijgen en te houden. Mede door deze fasciarelease neemt massage in de huidige maatschappij een serieuze plek in en wordt deze niet slechts gezien als ontspanning.

We zijn nog maar aan het begin van de ontdekkingstocht van wat Fascia eigenlijk is en de reis is nu al zo prachtig en interessant.

De geschiedenis van Triggerpoint Therapie

De geschiedenis van de triggerpoints gaat terug naar de 16e eeuw waarin Baillou (1538 – 1616) een aandoening beschreef die nu bekend staat als het Myofasciaal Pijn Syndroom (MPS). Deze aandoening wordt gekenmerkt door een groot aantal symptomen van zowel sensorische, motorische als autonome aard en veroorzaakt door triggerpoints. Het is een medische diagnose, erkend door specialisten die zich met pijn en pijnbestrijding bezighouden.

Triggerpoints hebben meer bekendheid gekregen door het werk van Dr. Janet Travell. Deze cardioloog ondervond bij het stelselmatig palperen (met de handen voelen) van de borst, schouder en armen bij veel patiënten met longziekten, dat er triggerzones aanwezig waren. Deze zones heeft ze hierna herleid tot triggerpoints. In haar samenwerking met Dr. David Simons is er een zeer grondige topografische documentatie ontwikkelt van triggerpoints met de daarbij behorende patronen van afgeleide pijn. Deze documentatie is beschreven in hun boek: ‘Myofascial Pain and Dysfunction: The Trigger Point Manual ‘(Travell & Simons 1999). Myo betekent “spier” en fasciaal is het fasciale netwerk.

Myofasciale Triggerpoints

Een Myofasciaal TriggerPoint (MTrP) is een zeer gevoelige kleine verkramping in een skeletspier met een zeer gevoelige, voelbare verdikking in een strakke streng (ook wel bekend als spierknoop). Deze triggerpoints kunnen allerlei symptomen geven en versterken op andere plekken dan waar ze zitten.
Bij compressie is deze plek pijnlijk en kan karakteristieke afgeleide pijn, afgeleide gevoeligheid, motorische disfunctie en autonome verschijnselen oproepen (Simons, Travell & Simons 1999). De gevoeligheid van de plek komt vaak door gebrek aan zuurstof en doorbloeding. Elk triggerpoint heeft zijn eigen specifieke uitstralingsgebied.
In hoofdlijnen maken we onderscheid in twee verschillende soorten triggerpoints: latent en actief. Een actief triggerpoint veroorzaakt pijnklachten en als er compressie op dit punt komt zal de cliënt een herkenbare pijn of andere symptomen ervaren. Een latent triggerpoint zorgt voor coördinatie verstoring en stijfheid doordat de spier verkort. Een resultaat hiervan kunnen ook het knakken en kraken van gewrichten zijn. Daarnaast kunnen triggerpoints ook op zenuwen of aderen drukken waardoor een stagnatie in de doorstroming ontstaat. Voorbeelden hiervan zijn koude lichaamsdelen of tintelingen. Als laatste kunnen triggerpoints ook spieren verzwakken.

Hoe ontstaan Triggerpoints?

Triggerpoints kunnen ontstaan doordat spieren niet goed gebruikt worden. Meestal gebeurt dit in combinatie met een verkeerde lichaamsstand of een verkeerd beweegpatroon van de gewrichten. Bij een normale situatie kan het lichaam met een gecorrigeerde beweging of rust de afwijking weer corrigeren. Wanneer het zenuwstelsel overactief of verstoord is, kan dit er voor zorgen dat de klachten chronisch worden. Daarnaast kan het ook zijn dat triggerpoints het zenuwstelsel verstoren of actief houden. Niet alleen een verkeerde stand of beweegpatroon kunnen triggerpoints veroorzaken, de volgende elementen kunnen ook een belangrijke rol spelen in het ontstaan van triggerpoints:

• Overbelasting,
• Trauma (ongeluk)
• Onderbelasting (langdurig in activiteit als gevolg van gips of bedlegerig)
• Zittend beroep
• Stress
• Ongezond voedingspatroon
• Slechte leefomgeving
• Slecht ademhalingspatroon
• Onderdrukte Emoties

Bovenstaande oorzaken kunnen ook leiden tot een verstoring in de celstofwisseling, de hormoonbalans, het zuur-basen evenwicht, het zenuwstelsel en de tensegriteit in het lichaam. Onderdrukte of weggeduwde emoties (angst, boosheid, verdriet) kunnen er ook voor zorgen dat het lichaam verstoord raakt. Pijn is dan de afleider van het werkelijke probleem in het lichaam.

Triggerpoints kunnen ontstaan in alle spieren van het lichaam en vaak op vaste plaatsen. Dit zijn de plaatsen waar het zenuwstelsel informatie op de spier overbrengt. Triggerpoints kun je voelen als een rijstkorrel of erwtje en soms zelfs ter grootte van een knikker of kauwgombal.

De strakke streng waarin de triggerpoint zich bevindt wordt ook wel omschreven als een hard stuk spaghetti diep in de spier. Je hoeft dus niet hard op zoek te gaan naar de triggerpoints. Je zoekt de plek die pijn doet en daar bevindt zich de triggerpoint. Hoewel een triggerpoint de bron van spanning in het bindweefsel of het zenuwstel is, of zorgt voor vernauwing van bloedvaten, pijn en verzuring etcetera, is het vaak niet de oorzaak maar een gevolg of een symptoom van iets anders. Een triggerpoint is dan meer de versterker van de symptomen.

Deze Triggerpoints blog is geschreven door Mathilde Vlotman. Ze geeft ook de 2-daagse Cursus Triggerpoints.

Wat is een chakra eigenlijk?

Het woord “chakra” komt uit het Sanskriet en is letterlijk te vertalen met ‘wiel’ of ‘schijf’. Je zou het kunnen omschrijven als een wervelend wiel van energetische activiteit. Energie die uitstraalt of uitvloeit vanuit de belangrijkste zenuwknopen die zich vertakken vanuit de wervelkolom. Er zijn zeven van deze wielen, opgestapeld in een kolom van energie die zich uitstrekt van de onderrug tot aan de kruin. Deze zeven wielen zijn de hoofdchakra’s. Er zijn veel meer (kleinere) chakra’s in onder andere handen en voeten, vingertoppen en schouders. We behandelen hier alleen de zeven hoofdchakra’s.

Het chakra systeem ontstond meer dan vierduizend jaar geleden in India. Zo werd over dit systeem geschreven in de Rig-Veda  (één van de in totaal vier oudste en heiligste Hindoegeschriften) en de ‘Maitri-Upanishads   (zij bevatten de essentie van de Veda’s). Ook kun je lezen over de chakra’s in de Yogasutra’s van Patanjali (stammend uit de tweede eeuw voor Christus). De yogasutra’s bestaan uit fundamentele teksten in de literatuur van de yoga.

Yoga is een discipline die mentale en lichamelijk oefeningen voorschrijft om het individuele (het Atman) en het goddelijke (het Brahman) samen te brengen.

Introductie van de chakra’s in het westen vond plaats door een vertaling van de Chat-Cakra-Nirupana (1577) door de Engelsman Arthur Avalon (The Serpent Power 1919) .

De werking van chakra’s

Chakra’s zijn geen stoffelijke entiteiten, ze kunnen niet worden vastgehouden. Toch hebben ze een krachtige uitwerking op zowel het lichaam als de geest. Net zoals emoties onze ademhaling, hartslag en stofwisseling kunnen beïnvloeden, zo beïnvloeden de activiteiten in de chakra’s onze klierprocessen, de vorm van ons lichaam, chronische fysieke kwalen, onze gedachten en ons gedrag. Door yoga, massage, ademhalingsoefeningen en meditatie kunnen wij elk chakra beïnvloeden en hiermee onze (geestelijke en lichamelijke) gezondheid.

Chakra 1 t/m 7

De chakra’s vormen tezamen een structuur die de polariteiten hemel en aarde met elkaar verbindt. Elke stap omhoog (richting kruin) gaat van een duidelijk omlijnde trillings staat naar een hogere, subtielere en vrijere vorm. Elke stap omlaag (richting aarde) brengt ons bij vorm en vastheid. Aangezien er bij de chakra’s zeven niveaus horen en de regenboog zeven kleuren telt, wordt de langzaamste trilling of golflengte van zichtbaar licht (rood) in verband gebracht met het eerste chakra. De snelste, kortste golf (violet) met die van het kruinchakra. Elk van de andere kleuren stelt de stappen ertussenin voor.

Atman en Brahman

In de yoga filosofie is er een ultieme, onveranderlijke werkelijkheid, die uit zuiver zijn en bewustzijn bestaat. Dit wordt Brahman genoemd. Brahman wordt ook wel “de bron” genoemd. Uit het Brahman is, was en zal alles ontstaan. Een metafoor die veel gebruikt wordt voor dit voor ons verstand lastig te begrijpen idee, is de oneindige zee. Brahmans schepping zijn de golven. Deze zijn onderhevig aan veranderingen soms hoog schuimend dan weer kabbelend of vlak. De golven hebben hun werkelijke bestaan in het water van de zee. Het Brahman is als het water van de oneindige zee, in zichzelf één, eeuwig, oneindig en onveranderlijk. Het water in een golf is het Atman/ziel dat identiek is met Brahman als het water in de zee. Onze ziel is dus Atman, een afsplitsing van Brahman. Brahman is één en in het ene is geen perspectief. Geen goed of kwaad, licht of donker, hard of zacht, geen enkele dualiteit.

De vijf kosha’s of lagen

Volgens de yogafilosofie vormen lichaam en geest één geheel (dit is het uitgangspunt van iedere holistische stroming). Binnen de yoga kunnen we verschillende lagen in het lichaam onderscheiden. In Sanskriet worden deze lagen kosha’s genoemd. Zo bestaan wij uit vijf kosha’s, die ons omhullen als de schillen van een ui. Deze verschillende schillen staan in directe verbinding met elkaar. Als één van de schillen niet in balans is, zal dat de andere schil negatief beïnvloeden. Het heeft dus geen zin om alleen aan de buitenkant te werken als er in de binnenste schillen iets mankeert. Uiteindelijk zal dit ook zichtbaar worden in de buitenste schil. Om eenwording te bereiken dient er harmonie te zijn tussen deze vijf energielichamen.

Annamaya kosha

Het eerste omhulsel is annamaya kosha. Dit is ons fysieke lichaam, het lichaam dat we zien en dat we voelen door er met onze handen overheen te gaan. Dit anatomische lichaam omsluit de andere vier, subtielere kosha’s. Anna betekent voedsel, annamaya kosha wordt dan ook onderhouden door het voedsel dat wij tot ons nemen. Nemen wij alleen maar ongezond voedsel tot ons, dan zal dit op den duur niet alleen impact hebben op de buitenste schil maar ook doorstralen naar de onderliggende schil, pranayama kosha.

Pranamaya kosha

Pranamaya kosha is opgebouwd uit prana wat levenskracht of levensenergie betekent. In dit lichaam lopen de energiekanalen (nadi’s) die samenkomen in de chakra’s. De energie beweegt zich door het hele lichaam en is afkomstig van onze zintuigen die direct met ons denken in verband staan.

Positieve ervaringen en gedachtes dragen bij aan een optimaal functioneren van de chakra’s. Zintuigelijke indrukken worden via onze adem omgezet in prana (levensenergie). Prana zorgt ervoor dat we ons vitaal en gezond voelen. Wanneer wij ons echter voeden met negatieve daden en gedachten dan gaat dit ten koste van de levenskracht (prana) en voelen wij ons minder vitaal. De chakra-activiteit daalt en stagneert, er worden blokkades in de energiestroom opgeworpen en dit gaat ten koste van de harmonie die wij in ons voelen.

Manomaya kosha

De derde schil wordt manomaya kosha genoemd en dit lichaam is opgebouwd uit het menselijk denken. Hier bevinden zich ons onophoudelijk denken. Wanneer onze gedachten heilzaam zijn is het denken kalm en tevreden en ontstaat positiviteit.

Vijnanamaya kosha

Het vierde lichaam is vijnanamaya kosha, ons intellectuele lichaam. Hierin zijn onze intelligentie en ons onderscheidingsvermogen gehuisvest. Vijnana heeft te maken met transcendentie, dus met wat je geestelijk kunt waarnemen buiten of boven het reguliere, menselijke denkraam. Het gaat hier om het ervaren van dat wat het dagelijkse, aardse gebeuren overstijgt. In dit denken bestaat geen ruimte voor ego, het richt zich op het welzijn van allen. Dit lichaam ontsluit zich als het ware vanzelf en komt voort uit harmonie en balans van in de bovenliggende lichamen. Deze toestand wordt bereikt door meditatie en zelfreflexie, de aanwezigheid van goed gezelschap en belangeloze dienstbaarheid aan anderen.

Anandamaya kosha

Het vijfde lichaam bestaat louter uit geluk en is anandamaya kosha, het lichaamsomhulsel van gelukzaligheid. Ananda betekent geluk of gelukzaligheid. In het Engels zou je het woord vertalen met bliss. In dit omhulsel zijn de vorige vier wel aanwezig maar leveren geen zorgen meer op. Hier is sprake van een blijvend contact met het alomvattende. Tijd en ruimte spelen geen rol meer en een eeuwigdurende glimlach kenmerkt deze staat. De balans in de eerste vier lichamen wordt verfijnd tot voeding voor dit lichaam. Van nature is dit lichaam vreugdevol en oprecht, maar het is nog niet het laatste niveau.

Volgens de yoga filosofie ligt achter anandamaya kosha de waarheid verscholen van wie wij ten diepste zijn.

Merel Drilling
Wil je meer weten over chakra’s? Luister dan de podcast over chakra’s.

Energetisch lichaamswerk is er in vele vormen. Vaak wordt de chakrapsychologie of -filosofie gebruikt. Chakra’s hebben hun oorsprong in de Ayurveda; een eeuwenoude Indiase leer. Onze chakra-expert Merel Drlling legt uit wat chakra’s en energetisch lichaamswerk zijn.

De chakra’s en het chakrasysteem zijn onverbrekelijk verbonden met de theorie en de praktijk van de yoga. De betekenis van het woord yoga (letterlijk “juk”) is samengaan of verbinden. Yoga is een praktisch en filosofisch systeem om het sterfelijke zelf met zijn goddelijke natuur van zuiver bewustzijn te verbinden. In de niet-dualistische tantrische traditie werden de chakra’s en kundalini integraal onderdeel van de yogafilosofie. Het woord tantra betekent letterlijk ‘weefgetouw’ en verwijst naar het weven van afzonderlijke draden tot een tapijt van heelheid. Op die manier worden binnen het chakrasysteem de polariteiten van geest en materie, geest en lichaam, hemel en aarde, het vrouwelijke en mannelijke tot een samenhangend systeem verweven.

Kennis nemen en leren omgaan met het chakrasysteem en het beïnvloeden daarvan door middel van aanraking en massage, geven ons als aankomend masseur of massagetherapeut een middel om een bijdrage te kunnen leveren aan onze eigen persoonlijke groei als ook de groei van de cliënt onder onze handen.
Het werken met chakra’s betekent dat wij (nadat wij inzage hebben gekregen in onze eigen patronen/afweren) onze cliënt de mogelijkheid bieden hen inzicht te geven en misschien zelfs te bevrijden van oude patronen (ook wel conditionering of ‘pijnlichaam’ genoemd) die beperkend zijn voor het welbevinden van de mens.

Energetisch lichaamswerk en Ayurveda

Volgens de leer van de Ayurveda zijn microkosmos en macrokosmos één (atman/brahman). Alle eigenschappen van het universum zijn in de mens terug te vinden en omgekeerd bevat het universum alle eigenschappen van de mens.
Het woord “chakra” komt uit het Sanskriet en is letterlijk te vertalen met ‘wiel’ of ‘schijf’. Je zou het kunnen omschrijven als een wervelend wiel van energetische activiteit. Energie die uitstraalt of uitvloeit vanuit de belangrijkste zenuwknopen die zich vertakken vanuit de wervelkolom. Er zijn zeven van deze wielen, opgestapeld in een kolom van energie die zich uitstrekt van de onderrug tot aan de kruin. Deze zeven wielen zijn de hoofdchakra’s. Er zijn veel meer (kleinere) chakra’s in onder andere handen en voeten, vingertoppen en schouders maar deze laten we buiten beschouwing.
Het chakrasysteem ontstond meer dan vierduizend jaar geleden in India. Zo werd over dit systeem geschreven in de Rig-Veda (één van de in totaal vier oudste en heiligste Hindoegeschriften) en de ‘Maitri-Upanishads (zij bevatten de essentie van de Veda’s). Ook kun je lezen over de chakra’s in de Yogasutra’s van Patanjali (stammend uit de tweede eeuw voor Christus). De yogasutra’s bestaan uit fundamentele teksten in de literatuur van de yoga.

Yoga is een discipline die mentale en lichamelijk oefeningen voorschrijft om het individuele (het Atman) en het goddelijke (het Brahman) samen te brengen.

Introductie van de chakra’s in het westen vond plaats door een vertaling van de Chat-Cakra-Nirupana (1577) door de Engelsman Arthur Avalon (The Serpent Power 1919) .

Chakra’s zijn geen stoffelijke entiteiten, ze kunnen niet worden vastgehouden. Toch hebben ze een krachtige uitwerking op zowel het lichaam als de geest. Net zoals emoties onze ademhaling, hartslag en stofwisseling kunnen beïnvloeden, zo beïnvloeden de activiteiten in de chakra’s onze klierprocessen, de vorm van ons lichaam, chronische fysieke kwalen, onze gedachten en ons gedrag. Door yoga, massage, ademhalingsoefeningen en meditatie kunnen wij onze chakra’s beïnvloeden en hiermee onze (geestelijke en lichamelijke) gezondheid.

De chakra’s vormen tezamen een structuur die de polariteiten hemel en aarde met elkaar verbindt. Elke stap omhoog (richting kruin) gaat van een duidelijk omlijnde trillingsstaat naar een hogere, subtielere en vrijere vorm. Elke stap omlaag (richting aarde) brengt ons bij vorm en vastheid. Aangezien er bij de chakra’s zeven niveaus horen en de regenboog zeven kleuren telt, wordt de langzaamste trilling of golflengte van zichtbaar licht (rood) in verband gebracht met het eerste chakra. De snelste, kortste golf (violet) met die van het kruinchakra. Elk van de andere kleuren stelt de stappen ertussenin voor.

Meer weten en ervaren met betrekking tot energetisch lichaamswerk? Mogelijk is onze Cursus Energetisch Lichaamswerk interessant voor jou!

Energiewerk; wat is het?

Waarom heet energiewerk ‘werk’? Ik denk dat dit komt omdat je juist voor dit subtiele aanvoelen best wat voorbereiding en inzet nodig hebt. Werk dus. Om te komen waar je wilt zijn. Hier deel ik enkele anekdotes uit mijn energiewerk en energetische opleidingen.

Jaren geleden deed ik met mijn vriendin een energetisch spelletje. We zaten naakt op bed achter elkaar. Om de beurt deden we onze hand net boven de huid ergens op de rug. De ander moest dan raden waar die hand was. Fysiek kon je dus niks voelen, maar het experiment was of je het toch kon ervaren. Ik was aan de beurt en ik had het verkeerd; haar hand had ze een tijdje rechtsboven gehouden en ik gokte links midden. We kletsten wat verder toen ze opeens gilde: “Kijk dan!!!” Wat bleek? Op de plek waar ze een minuut lang haar hand net boven mijn huid had gehouden was nu duidelijk een rode plek ontstaan.
Wat ik hier zo bijzonder aan vond was dat ik het misschien fout gegokt had, maar dat mijn lijf het dus wel gemerkt had. Mijn huid werd rood op de plek waar zo even een hand boven had gezweefd. Mijn hoofd wist dat niet, mijn lijf dus wel.

Energetische healing, reiki, reading…

Voor mij het bewijs dat energiewerk, Reiki, healing of hoe je het ook noemt echt effect heeft. Ik zat toen al op een healing cursus en het grootste obstakel bleek, net als met deze oefening, mijn hoofd. Energie voelt zo subtiel aan dat je zo maar jezelf voor de gek kunt houden en dat je kunt twijfelen aan wat je voelt. Het belangrijkste met energiewerk is vertrouwen op wat je voelt. Misschien dat het daarom energiewerk heet. Je moet echt aan de bak. Werken aan je zelfvertrouwen.
Een ander moment waarop mijn vertrouwen werd getest was in een healing klas van een opleiding energiewerk, het CICO. Het CICO bestaat niet meer maar was in de jaren ’90 een grote school met volle klassen. Zo zaten we in een cirkel van een mens of 30. Van de aanwezigen waren er gemiddeld twee mannen en de rest vrouwen. Ik was nog een jong broekie en bijna altijd de jongste van de klas. De opdracht was nu om te voelen waar iemand energie of healing nodig had. Een van de cursisten vertelde over haar zus zonder te zeggen wat er aan de hand was. Wij moesten voelen waar in het lijf er iets zat wat ‘schoongemaakt’ diende te worden.

Een grote borst

Ik zag een grote borst voor me. “No way dat ik dat in deze vrouwengroep ga delen! Wat zullen ze wel van mij denken, oversekste jongeman! Zitten we hier serieus te doen, komt hij aan met zijn flauwe opmerkingen.” De kring ging rond en iedereen vertelde wat ze binnen kregen aan informatie of energie. Ik riep maar linkerknie en daarna gingen we intunen op haar zus en ervaren of we iets van contact of healing voelden. Na de sessie vertelde de vrouw wat er met haar zus aan de hand was. Borstkanker!

Zo ontwikkelde ik door schade en schande mijn intuïtie en kon ik deze steeds scherper afstellen en vertrouwen dat wat ik binnenkreeg klopt.

Energiewerk is vertrouwen

Een van de lastige dingen hierbij is vertrouwen op jezelf. Veel mensen die hoog sensitief zijn hebben eerst vooral last van hun grote mate van sensoriek. Ze nemen alles over en schermen zich af waardoor hun vermogens minder scherp worden. In veel van (onze) holistische opleidingen zoals; Lichaamsgericht Traumatherapeut, Lichaamsgerichte Coaching, Masseur, Massagetherapeut en in onze cursus Emotioneel Lichaamswerk, leer je juist dit talent te gebruiken als grote kracht en toegevoegde waarde. Je leert energie te voelen en te beheersen. Daarbij is je lijf je grote anker. Door goed in je lichaam aanwezig te zijn, blijf je gegrond en ‘vlieg je niet weg’ met alle subtiliteiten die er zijn. Voor mij was het lichaam nog meer bewonen de grootste opdracht in het begin. Zo kon ik nog beter voelen wat van mij was en wat van de ander is.

Het is belangrijk om zuiver te werken en als je zelf het instrument bent is dat altijd een uitdaging.

Tips voor een holistisch leven
Lees ook: Van een burn-out naar een nieuw levenspad: de kracht van lichaamswerk en Een opleiding volgen na een burn-out.
Inspiratie: Laat je inspireren door onze blogs, podcasts en video’s

Onze Opleidingen
– Lichaamsgerichte Coaching
– Traumatherapie Basics
– Traumatherapie Advanced
– Masseur
– Massagetherapeut
– Overzicht Cursussen

Meer weten over ons en onze opleidingen?
– Download onze Studiegids
– Kom naar een (online) Informatieavond of Open dag

We kijken ernaar uit om je te ontmoeten en samen te werken aan een gezonder, gelukkiger en meer bewust leven!

Stefan van Rossum

Over lichaamsbewustzijn

Dat we als levende wezens een lichaam hebben is evident en volkomen logisch; je staat ermee op en je gaat ermee naar bed. Je stopt er eten in, wat er weer uit gaat. Je beweegt ermee en het verandert gedurende je leven met je mee (of je nu wilt of niet). We denken er eigenlijk nooit bij na. Het is er gewoon. Dat is lichaamsbewustzijn!

Maar in Engeland werd een man op een (voor hem) vreselijke dag wakker en hij voelde zijn lijf niet meer. Het is moeilijk in te denken wat dat betekent. Je bent je continue (onbewust) gewaar van je lijf. Je voelt je voeten op de grond of je billen op de stoel. Ik voel nu mijn handen typen. Als je zo meteen opstaat om een glas thee te halen voelt je lijf dat het opstaat en stap voor stap naar de keuken loopt.
Deze man, Ian Waterman, voelde niks meer. Niet dat hij zijn pyjama aan had, dat ie in bed lag en dat zijn rechterarm rechts van zijn romp lag.

Lichaamsbewustzijn en Proprioceptie

Je lichaam zit vol met receptoren die zorgen voor proprioceptie. Proprioceptie is volgens Wikipedia “het vermogen van een organisme om de positie van het eigen lichaam en lichaamsdelen waar te nemen. Het woord proprioceptie komt van de Latijnse woorden proprius en perceptie (zelfwaarneming).” In je spieren, je huid, je fascia, je gewrichten overal zitten receptoren die direct aan je hersenen doorgeven wat ze ervaren. Ze hebben onder anderen namen als de lichaampjes van Golgi, Ruffini, Pacini. De een voelt de druk op de huid, de ander de temperatuur of ze voelen de spanning van pezen en spieren. Nooit over nagedacht, maar zo weten je hersenen dus dat je de trap oploopt.

Interoceptie en neuroceptie

In je lijf heb je overigens ook allerlei receptoren die zorgen voor je interoceptie. Daarmee voel je dus dat je naar de wc moet of dat je een opgeblazen gevoel hebt. Je voelt je hart kloppen of je longen ademen. Zo kun je gewoon over straat lopen zonder luier want je weet wanneer je een toilet moet bezoeken.

Neuroceptie, om het lijstje af te maken, is een term die Stephen Porges gebruikt bij zijn polyvgaaltheorie. Hij heeft het over een verzameling van signalen die je onbewust oppikt en onbewust verwerkt. Heb je het idee dat iets niet pluis is of dat iemand achter je naar je staat te kijken? Neuroceptie!

Waar kan ik u mee helpen?

Wat ik in mijn praktijk vooral merk(te) is dat veel mensen niet zo’n sterke proprioceptie meer hebben. Die voelen de chronische spanning in hun nek niet, zij voelen alleen de hoofdpijn die het veroorzaakt. Sommige onderruggen zijn koud en voelen doods aan. Klanten willen meer druk met mijn elleboog op hun levator scapula (de schouderbladheffer) “want het is pas effectief als het pijn doet”. En ik zeg dat niet om te veroordelen hoor (we verdienen er goed aan); ik ben bij een deadline voor een column of artikel ook meer aanwezig in mijn laptop dan in mijn ademhaling. Maar het is wel een kwaal van deze tijd; zoveel indrukken of activiteiten buiten ons die ons ‘uit ons lijf’ halen.

Lichaamsbewustzijn; je lijf is van jou

Als kind zat er bij mij in de klas een jongetje die altijd zat te dromen en nogal klungelig en onhandig was. Daar werd ie ook mee gepest. Nu denk ik; had de jongen geholpen met zijn proprioceptie! Als ie wat meer zijn lijf had ervaren, zou hij steviger in zijn lijf hebben gestaan. Thomas Metzinger (Duits filosoof) onderzocht iets anders interessants.

Er is een onderzoek, ‘de plastic hand’, waarbij je echte hand onder tafel ligt en een plastic hand ligt op de tafel. Vervolgens stijken ze beide handen met een kwastje. Je ziet dus de kwast over de plastic hand gaan en je voelt de kwast op je hand. In de volgende stap gaan ze met ‘jouw’ plastic hand verder en als ze er met een hamer op slaan, reageer je alsof het je echte hand is. Zijn conclusie: het ik is een continue proces van ons brein. Nu denken we dat dit ons lijf is, maar die ervaring van ons ik is continue in verandering en loopt niet altijd 1 op 1 gelijk met je fysieke lijf. Denk bijvoorbeeld ook aan fantoompijn.

Lichaamsbewustzijn en range of motion

Robert Schleip is een van de grondleggers van de Rebalancing maar werd wetenschapper omdat hij nieuwsgierig was naar alle claims over waar massagetherapie allemaal goed voor zou zijn. Nu is hij één van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van fascia en heeft hij diverse boeken geschreven. Hij onderzocht onder andere de bewegingsruimte van de schouders en armen. De zogeheten ‘Range of Motion’ (ROM), oftewel hoe ver kan ik mijn armen strekken? Zoals het een goed vakidioot betaamt deed hij dat onderzoek op bijzondere wijze. Eerst strekten ze hun armen langs hun hoofd om te kijken hoe ver de armen en handen kwamen. Daarna gingen ze in volledige narcose en lieten ze hun armen en handen langs hun hoofd leggen. Tussen de eerste en de tweede meting zat nogal een verschil. Onder narcose kwamen de armen verder. Hierdoor concludeerden zij dat de armen verder konden rekken dan ze dachten! Als je je armen strekt en je bent minder flexibel zul je eerder een signaal, van je receptoren, krijgen dat het wat stug en stijf aanvoelt. Ga je nog iets verder dan kan het pijn gaan doen en zul je besluiten te stoppen. Met bijvoorbeeld yoga kun je door te blijven ademen en ‘erbij te blijven’ de boel wat oprekken. Zo vergroot je de ROM én je lichaamsbewustzijn.

Ogen als receptoren

Ian Waterman heeft in de loop der tijd zijn lijf gedeeltelijk teruggekregen door te kijken wat hij doet. Hij kijkt waar hij zijn voeten neerzet en waar hij zijn rechterhand naar toe wil brengen. Heel zorgvuldig zet hij zijn kopje thee en stapt hij in bed. Zodra het licht uitgaat, is hij zijn lichaam kwijt.

Dit artikel over lichaamsbewustzijn is eerder verschenen in Massage Magazine, geschreven door Stefan van Rossum.

Opleidingen die op dit thema lichaamsbewustzijn en lichaamsbewustwording aansluiten zijn: