Adem met “second wind”?

Een dimensie van het ademen is het verbazingwekkende fenomeen van de ‘second wind’ : een tweede energiepush, waarmee je een dood punt overwint. De meesten onder ons hebben dit in hun jeugd ervaren, toen ze zich volledig inzetten in spel of sport. Juist op het moment dat de uitputting toeslaat en we naar lucht happen, wordt de adem plotseling licht en bewegen we ons vrijwel zonder inspanning, alsof we door een buitengewone kracht gedragen worden. We bewegen ons licht, maar we zijn ons precies bewust van onze grenzen. We weten dat de uitputting heel snel dichterbij komt als we ons teveel inspannen. We weten precies hoe snel we door kunnen gaan of wanneer we langzamer aan moeten doen om de beweging maximaal te benutten. Zolang we deze speciale adem en deze innerlijke houding vasthouden, blijft onze kracht behouden en beschikbaar.

Met een ‘second wind’ komen al onze fysieke, emotionele en mentale vaardigheden samen om ons een buitengewone vitaliteit te bieden. Als we ons leven nauwkeurig onder de loep nemen, vinden we nog andere voorbeelden van deze vitaliteit : momenten van speciaal liefhebben en delen, de laatste hand van een goed uitgevoerd karwei, dansen met gratie, een volkomen verrukkelijke smaak, de bevredigende overgave aan opgespaarde emoties. Of het nou in de vorm is van een zucht, een zachte trilling of golf, onze adem beweegt zich in deze gevallen zonder aarzeling door ons lichaam, zelfs omhoog door de nek en het hoofd en omlaag door het bekken en de benen.

Gelijktijdig met deze vrije adem, stromen onze gevoelens en gedachten met ongewoon gemak en helderheid. Er is een soort heelheid en eenheid in ons, als ons lichaam, onze emoties en onze mind synchroon lopen in een speciale harmonie. De adem blijkt dus een essentiële sleutel te zijn tot de helende kracht in ons. 

Belang van ademwerk ( breathwork )

Bij het voorbereiden van het lichaamsweefsel op ontspanning of beweging, bij het openen van intense gevoelens die diep binnen gehouden werden, bij het helpen focussen tijdens overweldigende gevoelens en gedachten… bij dit alles is het werken met de adem een onmisbaar en krachtig middel.

Adem en het principe van opladen en ontladen

Als we naar de mechanismen van het ademen kijken – de patronen van in- en uitademen – ontdekken we hoe de adem ons snel en diep in onszelf brengt. In essentie is inademen een manier van opladen en uitademen een manier van ontladen. In dit vermogen om onze energie op te bouwen of te verspreiden maken we contact (of falen we in het maken van contact) met onze heelheid. Als we ademen, ontmoeten we op microniveau de patronen van ons leven : de manier waarop onze ‘energie’ begint, aanzwelt, zichzelf in stand houdt, verzacht en een soort oplossing bereikt. Als we heel zijn, als we in contact zijn met ons innerlijk en onze omgeving, vloeien we door een natuurlijke opladings-ontladingscyclus. We bouwen tot een bepaalde grens een reservoir van kracht op, ledigen dit reservoir en beginnen dan opnieuw met het verhogen van de opslag van energie.

Reich

Wilhelm Reich’s formule voor deze golf of pulserende beweging – spanning, oplading, ontlading en dan ontspanning – geeft ons een beginpunt van waaruit we een nog rijker en meer gedetailleerd proces kunnen uitwerken en beschrijven. Elk van ons creëert gecompliceerde, zich herhalende cycli uit de stromende poel van verlangens, impulsen, aarzelingen, frustraties, pauzes, afzonderingen, pieken en dalen die ons dagelijkse leven kenmerken. De therapeut, helpt het individu bij het ervaren van deze energetische cyclus en bij het beter begrijpen en onder controle krijgen van de verschillende patronen die hij gewoonlijk gebruikt om de doorgaande energiestroom te hanteren : bijvoorbeeld zijn neigingen om snel te veel of juist te weinig op te laden, om explosief te ontladen of steeds opnieuw dezelfde golf te herhalen.

Een gezond individu kan de cyclus van het energetische op- en ontladen volledig toelaten. Door onze opwinding te koesteren, bereiken we een punt waarop we volledig kunnen ontladen, zodat er geen energie achter blijft in de vorm van angst. Nu kunnen we de energetische cyclus leven, onze energie naar behoefte reguleren en volledig op- en ontladen, onaangedaan door de maatschappij of haar geïnternaliseerde blokkades.

Tegenstromen

Maar het is niet genoeg om helemaal je eigen energie te accepteren en tot uitdrukking te brengen. Je moet je realiseren dat de omgeving veel eisen en spanningen heeft. Dwarsstromen en tegenstromen zijn een wezenlijk onderdeel van onze energie. Zij zijn essentieel voor onze vitaliteit en heelheid. De vraag is niet of we ons van deze stromen kunnen bevrijden, maar in hoeverre we in staat zijn deze tegenkrachten te absorberen, om te zetten en van richting te laten veranderen in onze interactie met de sterke behoeften en eisen van andere individuen.

Bij elke manifestatie van onze energetische activiteit, of die nou fysiek, emotioneel of cognitief is, treden vroeg of laat begrenzingen en tegenkrachten op die gedeeltelijk de onbewuste structuren worden van onze ‘bodymind’. Tegenpulseringen, de schokken die door onze spieren golven, worden tot statische, ingehouden contracties van ons lichaam : bijvoorbeeld een samengetrokken middenrif, naar voren geschoven bekken of opeengeklemde kaken. Ondraaglijke pijn verandert in lagen van onderdrukte emotie : bijvoorbeeld ingeslikte trots, hartzeer, ingehouden woede. En ons denken houdt zichzelf voor de gek in een grandioze poging om helderheid en zekerheid te krijgen : al te ambitieuze plannen voor individuele en sociale hervorming, fantasieën van alwetende helderheid over onze gevoelens en lichamen, aanhoudende pogingen om onze theorieën completer en consistenter te maken.

Omgaan met blokkades

In de ademtherapie, vinden we in body en mind barrières op de vrije doorgang naar onze vitaliteit. Deze barrières zijn er ook, omdat de verhoging en expansie van onze energie deze oppositie nodig heeft. Samengetrokken spieren kunnen beweging tegenhouden, maar ze kunnen ook een stuwende kracht worden. Woede kan destructief zijn of getransformeerd worden in creatieve kracht. En kennis kan dogmatisch zijn of de deur worden naar het delen en openen van nieuwe mogelijkheden. Het is belangrijk dat we ons realiseren dat de continuïteit van onze energie afhangt van deze oppositie en dat de heling en transformatie van onszelf ligt in de interactie met en assimilatie van de krachten die ons het meest tegenwerken.

We hebben de stimulans en verrijking nodig van de onvermijdelijke waterval van nieuwe en conflicterende energieën waarop we in ons leven stoten. Maar vanaf het begin, zelfs in de baarmoeder, ontkennen, onderdrukken of verstoren we deze krachten, uit angst voor pijn en verwarring. In onze kindertijd bouwen we beschermende patronen op om bedreigende energie van buiten te hanteren.

Lichaamspantser

We kunnen dit in onze lichamen zien : als ik in een permanente staat van paraatheid ben, zullen mijn weefsel en spieren chronisch samengetrokken zijn. Als ik bang ben om te reageren omdat er pijn op kan volgen, word ik apathisch en slap. Als ons natuurlijke verdedigingssysteem (hoewel het niet langer adequaat is) een gewoonte wordt in ons lichaam en in onze houding, hebben we een pantser ontwikkeld tegen leven in het hier en nu. Reich zag dit pantser als een serie starre ringen rond het lichaam. Onze natuurlijke, spontane beweging – een fijne vibratie van stromende energie en gevoel door ons lichaam – is gebroken door deze onbeweeglijke segmenten rond ogen, mond, borst, middenrif, buik en bekken. Elk segment van het pantser bevat een deel van ons karakter; de manier waarop we gewoonlijk met onszelf en de maatschappij omgaan. Reich zag het pantser als een samentrekking van het spierstelsel. Maar een pantser kan ook apathie zijn en bestaan uit weefsel dat los en slap is.

Zowel bij een hard als een zacht pantser onderdrukken we tot op grote hoogte ons bewustzijn van de houdingen die we opgesloten hebben in body en mind. De segmenten kunnen op een speciale manier georganiseerd zijn, bijvoorbeeld meer rond een vooruitgeschoven bekken en afhangende schouders of meer rond een holle rug en een uitgerekte nek. Het is duidelijk dat dit te maken heeft met de algemene patronen die ontstonden in onze kindertijd. Deze patronen openbaren onze karakterstructuur; de meest vastgeroeste houding die we zorgvuldig ontwikkeld hebben om de tegenkrachten aan te kunnen.

Wil je meer weten over adem en ademwerk? Bekijk dan de cursus “Werken met adem I’ of luister deze podcast.