Leven of overleven

Onlangs mocht ik een cursus verzorgen voor the Chairmen at Work. Een bedrijf dat blinde en slechtziende stoelmasseurs uitzendt naar allerlei bedrijven en evenementen. De meeste cursisten zijn niet zo geboren maar in de loop van hun leven slechtziend of blind geworden. Iets vreselijks om mee te maken, lijkt me zo. Toch kwamen ze, deze dag, op mij over alsof ze ermee konden leven. En dat kan gelukkig ook. Ze kunnen er zelfs mee werken. Meedoen met de rest. Ertoe doen.

Leren zonder ogen

Ik leerde die dag goed op mijn taal letten en ontdekte de meerwaarde van de anatomische terminologie. Als je niets kunt zien, moet je dus alles horen of voelen en kan men niks met de opdracht: ”Strijk over de rug van hier naar daar” maar geef je veel meer bruikbare informatie als je zegt: “Strijk met gesloten vingers naast de wervelkolom, beginnend bij de processus transversi. Werk homo-lateraal”. De uitgereikte certificaten werden dankbaar in ontvangst genomen “Zo dat ziet er mooi uit!” en voor de gebruikelijke foto voor social media moest ik even kijken of alle certificaten niet ondersteboven of met de achterkant werden getoond. Een leuke en leerzame dag. Vooral voor mij.

Chairmen at work

De dag begon met een introductie van Joost Rigter de oprichter en directeur van Chairmen at work. En ik kreeg tijdens zijn voordracht al vochtige ogen. Ik werd geraakt door de veerkracht, het doorzettingsvermogen van mensen die blind worden en verder willen/ moeten leven. Ik vermande me om te beginnen met de cursus en aan het eind van de dag reed ik naar huis en vroeg ik mezelf af wat me hier zo aan raakt. “Waarom ontroert me dit zo? En wat resoneert er dan bij mij. Ik ben gezond en heb nergens last van??”
s ’Nachts in bed ontdekte ik het. Het is de reden waarom ik Esoterra opzette en de reden waarom ik altijd nieuwsgierig blijf naar ‘de mens’ en mijn eigen handelen.

Ik denk dat we allemaal namelijk slachtoffer worden op een bepaald moment in ons leven. We maken allemaal een trauma mee waardoor we slachtoffer worden. Fysiek, mentaal, emotioneel, spiritueel. Dat kan een heel groot trauma zijn, maar ook kleine gebeurtenissen kunnen traumatisch zijn. Ingeborg Bosch schrijft in haar boek ‘De herontdekking van het Ware Zelf’ dat het voor een baby enorm traumatisch kan zijn als het honger heeft en geen voeding krijgt. Voor de baby is er alleen hier en alleen nu. En als er dan geen voeding is, is er een levensbedreigend probleem.

Littekens blijven

Zodra we een trauma meemaken worden we (gedeeltelijk) slachtoffer en gaan we overleven. We hebben een litteken, pijn. We creëren een overlevingsmechanisme, een pantser, of een (pseudo) veilige leefwereld. Zijn we getraumatiseerd door een bijtende hond, dan lopen we met een grote boog om alle toekomstige honden heen. Natuurlijk zijn grote en kleine trauma’s niet met elkaar te vergelijken. Overleven in een concentratiekamp in de Tweede Wereldoorlog ‘scoort veel hoger’ dan een baby die een uurtje moet wachten op zijn prakje. Maar met pijn en met trauma is vergelijken niet relevant. Wat jou overkomt vormt jou. “Stel je niet aan” werkt meestal niet en betuigt voornamelijk van weinig empathie. Pijn is individueel en lijden al helemaal.

Trauma

Nee, iedereen krijgt zijn eigen deel en moet het daarmee doen. We leven niet meer vanuit vertrouwen in ‘de hoorn des overvloeds’ die het leven kan zijn, maar we gaan vanuit angst óverleven. Iedereen maakt wat mee en wordt survivor. Wat mij nu zo raakt is als mensen actie ondernemen om uit het overleven te stappen en weer te gaan leven. Wat mij die dag raakte is dat mensen opstaan, hun trauma en de gevolgen daarvan diep in de ogen kijken en zeggen: en nu ga ik verder. Nu stap ik terug in het leven. Met alle bagage en angsten, ga ik in vertrouwen het leven beleven.

Stefan van Rossum